Opłacalność produkcji danego towaru

Każde społeczeństwo w określonych warunkach i czasie dysponuje określoną ilością środków produkcji i siły roboczej, t które wyznaczają wielkość masy towarów, jaką może wytworzyć ogół producentów. Gdyby struktura produkcji tego społeczeństwa odpowiadała w pełni strukturze zapotrzebowania, ceny poszczególnych towarów równałyby się ich wartości, czyli wymiana byłaby w pełni ekwiwalentna. Zachwianie tej równowagi zarówno w wyniku żywiołowego rozwoju produkcji, jak i w wyniku zmian w zapotrzebowaniu konsumentów prowadzi do odchylania się ceny od wartości. Odchylenia te nie są i nie mogą być stałe, gdyż oznaczają one zmianę stopnia opłacalności produkcji, a tym samym prowadzą do innej alokacji kapitałów i przywracania zachwianej równowagi. Gdy produkcja określonego towaru jest mniejsza od zapotrzebowania istniejącego przy cenie równej wartości, to cena wzrasta. Zwiększa się opłacalność produkcji danego towaru. Za taki sam jak poprzednio nakład pracy producent będzie otrzymywał większy ekwiwalent. Zapewnia to dodatkowe zyski producentom i zachęca ich do zwiększenia produkcji. Wysoka cena przyciąga także nowych producentów do danej gałęzi wytwórczości, gdyż zysk tu osiągany jest wyższy niż w innych gałęziach gospodarki. Produkcja danego towaru, jego podaż na rynku, wzrasta dopóty, dopóki nie wyrówna lub nie przekroczy, popytu i ceny znów nie spadną ograniczając rozmiary produkcji. Zjawisko odwrotne wystąpi wtedy, gdy produkcja jest większa niż popyt przy cenie równej wartości. Zwiększona podaż może zostać zrealizowana, to znaczy towary mogą być w pełni rozsprzedane, ale po obniżonej cenie. Ceny spadają i teraz wszystkie towary mogą być w danym okresie sprzedane. Skłoni to oczywiście producentów danego towaru do przeniesienia części pracy żywej i uprzedmiotowionej z tego działu produkcji do innego, pozwalającego uzyskać większe korzyści, i tym samym nastąpi zbliżenie podaży do popytu, a ceny do wartości. [patrz też: pompy ciepła, idravitae, pro femina będzin ]